Benim huysuz arkadaşım bu sabah gene uğradı. Böylece bu haftanın “mükemmel!” geçeceği belli oldu.
Daha gelir gelmez “ne o, millete kazık atıyormuşsun?” diyerek konuya girdi.
“Haydaaa.. O nerden çıktı şimdi?” diyerek şaşırdım. Bir yandan da “ne yumurtlayacak bakalım” diye meraklandım.
“Millete taş parası ödettiriyormuşun?”
“Ben mi?” diye hayretle sordum.
“Yahu ben başkanlıktan ayrılalı kaç yıl oldu?. Acaba paralel belediye mi kurdum?”
“Onu bunu bilmem. Millete yol parası, taş parası, kaldırım parası diye belediye borç çıkarıyormuş. Ne olduğunu soranlara da “Bu size Hayri'nin kazığı” diyormuş”
“O zaman paraları bana getirsinler. Madem ben kazık attım.
Paraları da ben toplayayım” diyerek dalga geçmeye çalıştım.
Paraları da ben toplayayım” diyerek dalga geçmeye çalıştım.
Ama bizimki benden daha baskın
“Pişmiş kelle gibi sırıtma. Ciddi söylüyorum. Senin yüzünden biriyle kavga ediyordum”
“Yahu saaç saçmalama. En çok taşı ben döşedim, en çok yolu ben yaptım diye övünüyorlardı ya. Sevap onlara , günah bana mı?”
“Onu bunu bilmem. Resim mesim koyacağına otur bunları yaz. Belki bir işe yararsın” dedi ve gitti.
Evet yazmak farz oldu.
***
26.05.1981 tarihinde yürürlüğe giren 2464 sayılı “Belediye Gelirleri Kanunu” bu işin başlangıcıdır.
Bu kanunda belediye hizmetlerinin giderlerine vatandaşların katılması amaçlanmış ve kurallar konmuştur.
Belediyenin yaptığı üç hizmet türüne vatandaş katkısı istenmiştir.
86. madde “Yol harcamalarına katılma payı”
87. madde “Kanalizasyon harcamalarına katılma payı”
88. madde “Su tesisleri harcamalarına katılma payı” nı anlatır.
Konumuz “yol harcamaları” olduğu için oradan başlayacağız.
Resmi gazete gibi yazmamak ve daha kolay anlaşılması için soru – cevap şeklinde yazacağım.
* Yol harcamasına katılma payı ne zaman söz konusu olur?
-Yeni yol açılması,
mevcut yolların yüzde 40 oranında veya daha fazla genişletilmesi;
kaldırımsız ve bakımsız bulunan yolların, kaldırım veya parke kaldırım haline getirilmesi veya asfalt yapılması,
kaldırım veya şose halindeki yolların da parke, beton veya asfalta çevrilmesi;
mevcut kaldırım veya parkelerin sökülüp yeniden düzenlenmesi,
halinde “harcamalara katılım payı” süreci başlar.
Burada bir not düşmeliyiz. Yol genişliği 15 metreden fazla ise , 15 m nin üzerindeki masraflar için “katılma payı” söz konusu olamaz.
Örneğin yol 26 metre ise, 11 metrelik kısmın gideri “katılım payında” hesap edilmez.
* Yol harcamalarına katılma payını kimler ödeyecektir.
- bu yolların iki tarafında bulunan veya başka bir yola çıkışı olmaması dolayısıyla bu yoldan yararlanan gayrimenkullerin sahiplerinden Yol Harcamalarına Katılma Payı alınır.
* “Sahip” derken ne kastediliyor?
-Sahip deyimi; gayrimenkulün malikini, varsa intifa hakkı sahibini veya tahsisli olduğu kamu kurum ve kuruluşunu, bunlar yoksa gayrimenkulü sahibi gibi kullananları ifade eder
* Okullar katılım payından muaf mıdır?
- Hayır. Sadece okullar değil, resmi devlet binaları da bu “katılım payını” ödemek zorundadır. Yanlızca “ibadethaneler” den alınmaz.
* Bir evin iki sokağa birden cephesi varsa?
-İki ve daha fazla yol kenarında bulunan gayrimenkuller için asıl cepheyi teşkil eden yoldan düşen pay tam, diğer yollara ait pay ise yarım olarak hesaplanır.
* Bu paralar ne zaman tahakkuk ettirilir?
- Harcamalara katılma paylarının tahakkuku, işler hangi ihale usulü ile yapılmış olursa olsun, hizmetin tamamlanarak halkın istifadesine sunulmuş olmasından sonra yapılır.
Hizmete sunma deyimi yolun idare tarafından “geçici kabul” u yapıldığı zamandır.
* Harcamaların tümü nasıl hesaplanır?
- Yol için yapılan “kamulaştırma” gideri varsa bu hesaba katılmaz. Bunun gibi Özel Devlet yardımları, karşılıksız fon tahsisleri, bu işler için yapılacak bağış ve yardımlar toplam giderler tutarından indirilir.
Örnek bir yol için 50.000 TL harcanmış olsun. Bunun 15.000 lirası kamulaştırma parası, 5.000 TL sı devlet yardımı, 3.000 TL da bağış ve yardım olsun. Bu durumda “katılma payı” hesabında temel alınacak değer 15+5+3=23; 50-23= 27.000 TL sıdır.
Buraya da bir not düşelim. Ortaya çıkan rakam, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı ile İller Bankası tarafından tespit edilen ve yayınlanan rayiç ve birim fiyatlara göre hesaplanan tutarları aşamaz. Yani hesapladığımız 23.000 TL değeri toplam metrekaraye böldüğümüzde çıkan metrekare fiyatı, bayındırlık metrekare birim fiyatlarından yüksek olmamalı. Olursa bayındırlık fiyatları temel alınır.
* “Katılım payları” nasıl hesaplanır?
- Katılma payına konu olan miktar, harcanan toplam giderdir. Bizim örneğimizde 23.000 TL sı toplam gider vardı. Bu durumda 23000 TL üzerinden katılma payı hesaplanacaktır.
Sokağımızdaki binaların vergi değeri toplamı (düz hesap olsun diye) 2300.000 TL olsun.
23000/2300000= 0.01 Katılım payı oranıdır. Bu oran hesaplandıktan sonra sokaktaki evlerin tek tek değerleri bu bulduğumuz oranla çarpılıur.
Sonuçta yukarıdaki tablo çıkar. Fakat burada dikkat etmemiz gereken bir şey daha var.
Katılma payı, evin vergi değerinin %2 sinden fazla olamaz Bizim örneğimizde böyle bir sonuç yok. Ama eğer şahsın evinin vergi değerinin %2 si 500 TL sı ise, bu şahsa çıkacak katılma payı 500 TL sını kesinlikle geçemez. Fazla bir rakam çıksa bile istenecek miktar 500 TL sıdır.
Yine bir konu daha var. Harcamalara Katılma Payının hesaplanmasında, gayrimenkulün vergi değerinde tahakkuktan sonra meydana gelen değişiklikler dikkate alınmaz
*Katılım payları nasıl tebliğ edilir.
- Hesaplanan paylar, mükelleflerin soyadları, adları, adresleri ve kendilerine isabet eden pay miktarını gösteren ve mahiyetlerine göre mahalle, cadde ve sokak itibariyle düzenlenecek tahakkuk cetvellerinin bir ay süre ile belediye ilan yerlerine asılması suretiyle ilan olunur.
Konuya yarın da devam edeceğiz.
